Επαναπροσέγγιση Ισραήλ Τουρκίας – Το νέο γεωπολιτικό ρίσκο του Τελ Αβίβ ;

Η πρόσφατη κατά αρχήν συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ για την επίλυση των διαφορών που προέκυψαν από την αιματηρή επιχείρηση του Ισραηλινού Ναυτικού κατά της προσπάθειας τουρκικής μη κυβερνητικής οργάνωσης να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας το 2010 αποτέλεσε έκπληξη σε πολλούς αναλυτές παρά το γεγονός ότι οι επαφές των δύο πλευρών στην Ελβετία ήταν γνωστές εδώ και καιρό.

Αυτό όμως που είναι ευρύτατα γνωστό είναι ότι παρά την διακοπή των διπλωματικών σχέσεων και της στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ των δύο κρατών οι διμερείς εμπορικές συναλλαγές την περίοδο 2010-2015 αυξήθηκαν δύο φορές και έφτασαν τα 5,6 δις δολάρια.

Έτσι μπορεί τα δύο κράτη να μην διατηρούσαν επίσημες διπλωματικές σχέσεις και να είχαν διακόψει την στρατιωτική τους συνεργασία, το εμπόριο όμως συνεχιζόταν. Αυτή η διάσταση των σχέσεων των δύο χωρών τα κοινά οικονομικά συμφέροντα φαίνεται να είναι και ο βασικός λόγος που όπως φαίνεται τα δύο κράτη προχώρησαν σε αυτή την επαναπροσέγγιση.

Πιο αναλυτικά με βάση τις υπάρχουσες πληροφορίες τα δύο κράτη φέρεται να έχουν καταλήξει σε μια κατά αρχήν συμφωνία εξομάλυνσης των σχέσεων αρχίζοντας με την καταβολή από το Ισραήλ 20 εκατ. δολαρίων στους συγγενείς των 10 θυμάτων από την επιχείρηση του Ισραηλινού Ναυτικού στο πλοίο Mavi Marmara το οποίο προσπαθούσε να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας.

Το δεύτερο και πιο σημαντικό τμήμα της αρχικής συμφωνίας περιλαμβάνει την μεταφορά με αγωγό στην Τουρκία και πιο ειδικά στο λιμάνι της Μερσίνας 8-10 δις κυβικά μέτρα φυσικό αέριο από το Ισραηλινό κοίτασμα Leviathan (το 40% της ετήσιας παραγωγής του), το οποίο θα αρχίσει να παράγει φυσικό αέριο το 2020 μετά από δαπάνη 6 δις δολαρίων.

Το Ισραηλινό φυσικό αέριο θα αποτελέσει μια ακόμη εναλλακτική πηγή ενέργειας για την Ευρώπη με στόχο την όσο το δυνατό μεγαλύτερη απεξάρτηση της Ευρώπης από το Ρωσικό φυσικό αέριο και την εξάρτηση της ΕΕ από την Τουρκία σε σημαντικό πλέον ποσοστό, αφού από την γειτονική χώρα θα περνά και ο αζερικών συμφερόντων αγωγός TAP, ο οποίος μέσω της βορείου Ελλάδας θα καταλήγει μέσω Αλβανίας και Αδριατικής στην Ιταλία.

Δεν είναι τυχαίο ότι στο πρόσφατο παρελθόν Τούρκος υπουργός είχε δηλώσει ότι η Τουρκία δεν χρειάζεται την Ε.Ε αλλά η Ένωση χρειάζεται την Τουρκία διότι από τα εδάφη της θα περνούν αγωγοί φυσικού αερίου και πετρελαίου που θα ανεφοδιάζουν την Ευρώπη με ενεργειακούς πόρους.

Οι πιέσεις για την κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού Ισραήλ-Τουρκίας είχαν ξεκινήσει εδώ και χρόνια από τις τουρκικές εταιρείες Turcas, Enerjisa, Calik Holding και Enka οι οποίες έβλεπαν ότι η πρόταση αυτή είναι η πλέον οικονομική και η πιο εύκολη κατασκευαστικά να υλοποιηθεί.

Αν και το ζήτημα της μεταφοράς του Ισραηλινού φυσικού αερίου το οποίο σχετίζεται και με το ανάλογο ζήτημα για το κυπριακό είχε τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων από την προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση και είχε προταθεί η λύση της κατασκευής ενός υποθαλάσσιου αγωγού από την Κύπρο στην Κρήτη και από εκεί στην νότια Πελοπόννησο και εν συνεχεία στην Ηγουμενίτσα με κατάληξη της Ιταλία, φαίνεται ότι η οικονομικότερη λύση της Τουρκικής διόδου έχει επικρατήσει στα σχέδια των Ισραηλινών ή μερίδας αυτών.

Μια δεύτερη πρόταση περιελάμβανε την κατασκευή ενός τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο και την μεταφορά του Ισραηλινού και Κυπριακού φυσικού αερίου στην Ευρώπη με πλοία.

Αν και η λύση αυτή επιτρέπει την επιλογή του πελάτη με μεγαλύτερη ευελιξία ανάλογα με την παγκόσμια ζήτηση φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή και Ασιατική αγορά εντούτοις το κόστος κατασκευής των υποδομών αυτών είναι μεγάλο.

Τόσο ο υποθαλάσσιος αγωγός προς την Ελλάδα μια χώρα μέλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε θετικά διακείμενη προς το Ισραήλ, όσο και ο κυπριακός σταθμός υγροποίησης φυσικού αερίου πρόκειται για δύο προτάσεις με μηδενικό πολιτικό και γεωπολιτικό ρίσκο, αφού τόσο η Ελλάδα, όσο και η Κύπρος δεν έχουν δείξει στο παρελθόν δείγματα αναξιοπιστίας.

Από την άλλη πλευρά η φερόμενη πρόταση για την κατασκευή του Ισραηλινού αγωγού προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας ενέχει πολλούς γεωπολιτικούς κινδύνους, αφού η Τουρκία πολλές φορές έχει αποδείξει ότι η εξωτερικής της πολιτική μεταβάλλεται ταχύτατα ανάλογα με τα συμφέροντα της.

Έτσι ακόμη και αν μέρος της συμφωνίας είναι η απομάκρυνση από την Τουρκία του Saleh al-Arouri, ηγέτη του στρατιωτικού τμήματος της Hamas προσώπου σημαντικού για τους Ισραηλινούς κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι οι Τούρκοι δεν θα «λοξοδρομήσουν» από νέα τους στρατηγική επιλογή όπως έπραξαν με τους Ρώσους πριν από μερικές εβδομάδες γκρεμίζοντας μια μακροχρόνια πολυδιάστατη σχέση.

Εάν σε αυτή την επισήμανση προστεθεί η απόλυτη εξάρτηση των Ισραηλινών από τις βουλές της Άγκυρας σύμφωνα με το προτεινόμενο σχέδιο του νέου αγωγού, τότε διερωτάται κανείς τι είδους εγγυήσεις έχει λάβει η Ισραηλινή κυβέρνηση για την αδιάκοπη και ασφαλή ροή του Ισραηλινού φυσικού αερίου μέσω του τουρκικού εδάφους ?