Η κατάρριψη 12 αντιμνημονιακών μύθων, του κ. Βασίλη Καραγιάννη

Ο εκβιασμός της Ευρωζώνης με άστοχες και άκαιρες εκφράσεις του τύπου «κρατάμε τα πυρηνικά στα χέρια» ή «θα το κάνουμε Κούγκι» ήταν το λιγότερο άστοχος. Η στρατηγική αποδείχθηκε μπούμερανγκ και σφυρηλάτησε την ενότητα των υπολοίπων χωρών της Ευρωζώνης απέναντι στα ελληνικά αιτήματα.

Διάγουμε την 9η εβδομάδα διακυβέρνησης της αντιμνημονιακής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και η Βουλή έχει ψηφίσει μόνο ένα νομοσχέδιο, η ρευστότητα στην οικονομία έχει στερέψει, ένα νέο κύμα λουκέτων επιχειρήσεων έχει ξεκινήσει, τα «κόκκινα» δάνεια έχουν αυξηθεί κατά 1,2 δισ. (κατά το 1ο τρίμηνο 2015) και η ελληνική οικονομία δείχνει να εισέρχεται σε μία νέα φάση συρρίκνωσης, προκαλώντας νέα αύξηση της ανεργίας.

Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι ενώ το ελληνικό 10ετές επιτόκιο δανεισμού έχει εκτοξευθεί σε διψήφια επίπεδα, το κόστος δανεισμού των άλλων χωρών της Ευρωζώνης συνεχίζει την καθοδική πορεία σε νέα ιστορικά χαμηλά (σε μερικές χώρες και σε αρνητικά επιτόκια).

Το σημαντικότερο, όμως, στοιχείο της μέχρι τώρα διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ είναι ότι έχει κατορθώσει να καταρρίψει μία σειρά από μύθους, οι οποίοι αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια στους κόλπους του αντιμνημονιακού κινήματος, πάνω στους οποίους βασίστηκε για να ανέβει στην εξουσία. Πιο συγκεκριμένα:

1. Το πρωτογενές πλεόνασμα του 2014 ήταν πλασματικό. Αυτό εκ των πραγμάτων έχει καταρριφθεί γιατί η ελληνική κυβέρνηση λειτουργεί και εξυπηρετεί τις διεθνείς και εσωτερικές υποχρεώσεις χωρίς χρηματοδότηση από την τρόικα, από τον Αύγουστο του 2014. Αυτό συμβαίνει χωρίς να έχουν αυξηθεί οι επενδύσεις των ελληνικών τραπεζών σε έντοκα γραμμάτια Ελληνικού Δημοσίου και με την Ελλάδα αποκλεισμένη από τις αγορές.

2. Η Ελλάδα έχει εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης εκτός Ευρωζώνης. Αυτός ο μύθος έχει ήδη καταρριφθεί γιατί χώρες όπως η Ρωσία ή το Ιράν έχουν αρνηθεί να δανείσουν. Η Κίνα συμμετείχε στις πρόσφατες εκδόσεις εντόκων γραμματίων, αλλά κάλυψε ελάχιστο τμήμα των χρηματοδοτικών αναγκών. Εκτός των άλλων, με την αναζήτηση εναλλακτικών πηγών εγείρονται και γεωπολιτικά θέματα κι αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για τα εθνικά θέματα.

3. Μπορούμε να εκβιάσουμε την Ευρωζώνη. Κατά τις μέχρι τώρα διαπραγματεύσεις, έχει καταγραφεί ότι η ελληνική πλευρά ουσιαστικά «απαιτούσε από τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης δανεικά χωρίς όρους, εκβιάζοντας ότι σε διαφορετική περίπτωση, θα δημιουργούσε πρόβλημα αστάθειας στην Ευρωζώνη». Θα αναφέρω χαρακτηριστικά άστοχες και άκαιρες εκφράσεις του τύπου «κρατάμε τα πυρηνικά στα χέρια» ή «θα το κάνουμε Κούγκι». Η στρατηγική αποδείχθηκε μπούμερανγκ και σφυρηλάτησε την ενότητα των υπολοίπων χωρών της Ευρωζώνης απέναντι στα ελληνικά αιτήματα.

4. Τα πρωτογενή πλεονάσματα είναι διατηρήσιμα χωρίς τη συνέχιση των διαρθρωτικών αλλαγών. Αυτό έχει καταρριφθεί από την επιδείνωση της δημοσιονομικής κατάστασης λόγω της αύξησης του κόστους του ασφαλιστικού συστήματος και της μείωσης των εσόδων λόγω της φοροδιαφυγής, της γενικής εμπέδωσης ενός κλίματος «Δεν Πληρώνω» και της ανακοπής του προγράμματος των ιδιωτικοποιήσεων.

5. Η Ελλάδα έχει αποκλειστικά πρόβλημα χρέους. Αυτό το επιχείρημα έχει καταρριφθεί γιατί το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους είναι αισθητά χαμηλότερο από αυτό που είχαμε την προηγούμενη δεκαετία, ενώ ο μέσος όρος αποπληρωμής του χρέους έχει επιμηκυνθεί στα 17 χρόνια όταν ο αντίστοιχος στη Γερμανία βρίσκεται περί τα 6-7 χρόνια. Η επιδείνωση του τομέα των εσόδων δείχνει ότι υπάρχει διαρθρωτικό πρόβλημα φοροδιαφυγής, αποεπένδυση και έλλειψη ανταγωνιστικού παραγωγικού μοντέλου.

6. Η αλλαγή κυβέρνησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως λόγος για την αλλαγή των όρων χρηματοδότησης. Αυτό εκ των πραγμάτων έχει καταρριφθεί. Και δεν έχει καταρριφθεί λόγω της συγκεκριμένης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, αλλά λόγω των ευαίσθητων ισορροπιών που επικρατούν στην Ευρωζώνη, στην οποία συνυπάρχουν κυβερνήσεις από 19 χώρες και κάθε χρόνο διεξάγονται εκλογικές αναμετρήσεις σε κάθε χώρα. Εάν υπήρχε ζήτημα επαναδιαπραγμάτευσης των συμφωνηθέντων από μηδενική βάση, κάθε φορά που θα άλλαζε μία ευρωπαϊκή κυβέρνηση, θα είχαμε γενικό αδιέξοδο στο ευρωπαϊκό εγχείρημα.

7. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται τα 7,2 δισ. της τελευταίας δόσης. Είναι ένα επιχείρημα το οποίο χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από το οικονομικό επιτελείο της τωρινής κυβέρνησης και το οποίο εκ των πραγμάτων έχει καταρριφθεί. Το επιχείρημα των κομμάτων της κυβέρνησης αγνοούσε συστηματικά ότι υπάρχουν διεθνείς χρηματοδοτικές υποχρεώσεις ύψους 22,5 δισ. ευρώ κατά το 2015.

8. Μπορούμε να επιλύσουμε το πρόβλημα χρέους με χρηματοδότηση από τις γερμανικές επανορθώσεις. Η συγκεκριμένη στρατηγική είναι άκαιρη και κόβει τις γέφυρες με το σύνολο του γερμανικού πολιτικού συστήματος σε μία κρίσιμη φάση διαπραγματεύσεων. Επίσης, αφορά μία διμερή υπόθεση που δεν ενδιαφέρει τις υπόλοιπες 17 χώρες της Ευρωζώνης. Τέλος, το θέμα πρέπει να αντιμετωπιστεί με διπλωματία γιατί εάν εξελιχθεί σε νομική διαμάχη, τότε τα οικονομικά αποτελέσματα που θα προκύψουν δεν θα μπορέσουν να καλύψουν τις βραχυχρόνιες οικονομικές ανάγκες της ελληνικής πλευράς.

9. Μπορούμε να λέμε άλλα πράγματα στο εσωτερικό κι άλλα στο εξωτερικό. Ο κανόνας δείχνει ότι η κυβέρνηση χρησιμοποιεί ακραίες, αντιευρωπαϊκές εκφράσεις όταν απευθύνεται στην ελληνική κοινή γνώμη. Αντιθέτως, χρησιμοποιεί πιο ήπια, φιλοευρωπαϊκή ρητορική όταν απευθύνεται στη διεθνή κοινή γνώμη. Αυτό αποτελεί μία αδιέξοδη τακτική, γιατί στην εποχή της πληροφορίας, της διαφάνειας και της τεχνολογίας, όλα καταγράφονται, μεταφράζονται και διαδίδονται ταχύτατα μέσω των ΜΜΕ.

10. Η πολιτική είναι αποκλειστικά θέμα διαχείρισης συμβολών. Αυτό αποτελεί μία κοντόφθαλμη προσέγγιση γιατί επικεντρώνεται σε επιφανειακά θέματα, αγνοώντας τα ουσιαστικά που αφορούν τα διαρθρωτικά προβλήματα και τη γενικότερη διαχείριση της οικονομίας. Η ανυπαρξία συγκεκριμένου, κοστολογημένου Plan A της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ (πόσο μάλλον Plan B), εκ των πραγμάτων εξέθεσε την ελληνική πλευρά και την έφερε στο περιθώριο της Ευρωζώνης.

11. Η δημιουργική ασάφεια αποτελεί επιτυχία της ελληνικής κυβέρνησης. Σε μία διαπραγμάτευση, η δημιουργική ασάφεια ευνοεί την ισχυρότερη πλευρά. Το επιχείρημα έχει καταρριφθεί εκ των πραγμάτων, γιατί λόγω της δημιουργικής ασάφειας, δεν έχουμε την εκταμίευση κεφαλαίων από την τρόικα και έχουμε οδηγηθεί σε ασφυξία.

12. Η ανάπτυξη του αντιμνημονιακού κινήματος βασίστηκε αποκλειστικά σε ηθικές, πολιτικές και κοινωνικές αξίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ποσοστό του 12% της προμήθειας της πρόσφατης υπόθεσης των αποζημιώσεων/επαναπροσλήψεων. Κατά τη γνώμη μου, όσο η αντιμνημονιακή ρητορική απομυθοποιείται, τόσο θα έρχονται στην επιφάνεια περισσότερες περιπτώσεις μιας «βιομηχανίας» που αναπτύχθηκε στο περιθώριο του λεγόμενου αντιμνημονιακού κινήματος.

Ολα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την πίεση της ελληνικής κοινής γνώμης για αξιοπρεπή συμβιβασμό και διασφάλιση της ευρωπαϊκής πορείας, αναγκάζουν την κυβέρνηση να κάνει μία στροφή προς τον ρεαλισμό.

Το ερώτημα είναι κατά πόσον ο κ. Τσίπρας διαθέτει την «ηγεσία» για να ολοκληρώσει τη στροφή προς τον ρεαλισμό και να υλοποιήσει τα συμφωνηθέντα ή θα παρατείνει την πολιτική αβεβαιότητα. «Η μπάλα τώρα βρίσκεται στην ελληνική πλευρά», η οποία θα πρέπει να τρέξει τις επόμενες δύο εβδομάδες για να αποφευχθεί η στάση πληρωμών και το πιστωτικό γεγονός.

* Ο κ. Β. Καραγιάννης είναι οικονομολόγος.Οικονομολόγος, έχει διατελέσει επί μακρόν διευθυντικό στέλεχος διεθνών αγορών σε Αθήνα και Λονδίνο.

(πηγή: Athens Voice)