Η EBRD o TAP και οι προϋποθέσεις που δεν πληρούνται για τη χρηματοδότηση

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται σχετικά με την κατασκευή του αγωγού ΤΑΡ μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της Κοινοπραξίας (δείτε εδώ) το «έργο χρησιμοποιεί ως πρότυπο αναφοράς τις απαιτήσεις απόδοσης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ)». Είναι εντυπωσιακό ότι το συγκεκριμένο link οδηγεί… πουθενά όταν μάλιστα η Κοινοπραξία έχει τόσο μεγάλη ανάγκη τη συγκεκριμένη χρηματοδότηση. Φαίνεται ότι ίσως οι λόγοι που το link αυτό δεν λειτουργεί σχετίζονται με το ότι ο TAP δεν χρησιμοποιεί ως όφειλε το πρότυπο της EBRD (ΕΤΑΑ) το οποίο είναι εξαιρετικά πλήρες και λεπτομερές και που σας το παραθέτουμε εδώ.

Η ΕΤΑΑ θεωρεί ότι η περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα αποτελεί  θεμελιώδη πτυχή των έργων που χρηματοδοτεί και όλα τα έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΤΑΑ θα πρέπει να διαμορφώνονται έτσι ώστε να πληρούν τις απαιτήσεις της παρούσας Πολιτικής.

Δέκα διαφορετικές Προδιαγραφές Απόδοσης των έργων για χρηματοδότηση οι οποίες είναι αυστηρότατες και οι οποίες φαίνεται να μην καλύπτονται από τον ΤΑΡ κάνουν το έργο όχι μόνο αδύναμο ως προς τη χρηματοδότηση αλλά και αμφίβολο ως προς την ικανότητα της Κοινοπραξίας να το υλοποιήσει χωρίς να βλάψει τις τοπικές κοινωνίες.

1. Προδιαγραφή Απόδοσης: «Συνθήκες απασχόλησης και εργασίας» (PR 2)

2. Προδιαγραφή Απόδοσης: «Πρόσβαση στη γη, ακούσια μετακίνηση και οικονομική ανταπόδωση» (PR 5)

3. Προδιαγραφή Απόδοσης: «Πολιτιστική κληρονομιά» (PR 8)

4. Προδιαγραφή Απόδοσης: «Ενημέρωση και Επαφή με τα ενδιαφερόμενα μέρη» (PR 10)

Βάσει της Πολιτικής της ΕΤΑΑ και σε συνδυασμό με την έρευνά μας αλλά και με τις έως σήμερα ενέργειες της Κοινοπραξίας, τουλάχιστον οι ανωτέρω 4 από τις συνολικά 10 Προδιαγραφές Απόδοσης δεν πληρούνται από τον TAP.

Χαρακτηριστικά:

1. Προδιαγραφή Απόδοσης: «Συνθήκες απασχόλησης και εργασίας» (PR 2)

Σύμφωνα με την Προδιαγραφή αυτή στόχος είναι ο σεβασμός και η προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων, η προώθηση δίκαιης και ίσης μεταχείρισης αυτών, η δημιουργία, διατήρηση και βελτίωση υγιούς σχέσης εργαζομένου-εργοδότη, η προώθηση της συμμόρφωσης με τις συλλογικές συμβάσεις και την εθνική νομοθεσία, η προστασία και η προώθηση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων και η αποτροπή της καταναγκαστικής εργασίας που σχετίζεται με τις δραστηριότητες του έργου. Ο εργοδότης θα πρέπει να τεκμηριώνει και να επικοινωνεί σε όλους τους εργαζομένους τα δικαιώματά τους βάσει της εθνικής νομοθεσίας για τυχόν ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις, συνθήκες και όρους απασχόλησης, μισθούς, ώρες εργασίας, διευθετήσεις και αποζημίωση των υπερωριών, άδεια ασθένειας, μητρότητας / πατρότητας ή αργία αλλά και για τυχόν ουσιώδεις αλλαγές. Ο εργοδότης θα πρέπει να επικοινωνεί στους εργαζομένους (i) επαρκείς πληροφορίες σχετικά με αλλαγές που μπορεί να επηρεάσουν το εργατικό δυναμικό και (ii) τη δυνατότητα να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους, στο πλαίσιο της συνεχούς βελτίωσης, συμπεριλαμβανομένου του πώς να εγείρουν παράπονα μέσω ενός αποτελεσματικού μηχανισμού. Ο μηχανισμός παραπόνων θα πρέπει να περιλαμβάνει μια κατανοητή και διαφανή διαδικασία και θα πρέπει επίσης να προβλέπει εμπιστευτικές καταγγελίες που πρέπει να τεθούν και να εξεταστούν.

Αυτά εν ολίγοις λέει η Πολιτική της ΕΤΑΑ. Στην περίπτωση του TAP, όμως, φαίνεται ότι τίποτα από τα παραπάνω δεν τηρείται καθώς ο TAP κατηγορήθηκε ήδη για «στήσιμο παραγραφείων ευρέσεως εργασίας» με κατοίκους της περιοχής του πρώην Δήμου Φιλίππων να έχουν καταθέσει στα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ Καβάλας σχετική καταγγελία για μεθοδευμένες προσλήψεις που σαφώς δεν προάγουν τη δίκαιη και ίση μεταχείριση, ενώ ο Νίκος Μουρτασάγας δήλωσε ότι  «εάν ήθελε η εταιρεία να δείξει κοινωνικό πρόσωπο, θα έπρεπε να απευθυνθεί στον ΟΑΕΔ». Αντίστοιχες υπόνοιες για «μέσον» στις προλήψεις έχουν αναφερθεί κατά καιρούς και δημοσίως από πολίτες όπως αυτή η απάντηση στην επίσημη ανακοίνωση του ΤΑΡ σχετικά με το θέμα αυτό.

Αντίστοιχα, 2 είναι ήδη οι καταγγελίες από τον Σύλλογο Εκτάκτων Αρχαιολόγων (Σ.ΕΚ.Α.) σχετικά με παράτυπες πρακτικές των υπεργολάβων κατασκευαστών. Η πρώτη αφορούσε αρχαιολόγο που δουλεύει στην κατασκευή του αγωγού TAP στη Θράκη, μέλος του Δ.Σ. του Σ.ΕΚ.Α., ο οποίος δέχτηκε απειλή απόλυσης όταν ενημέρωσε την κοινοπραξία ότι θα απεργήσει στις 24 Νοεμβρίου 2016. Η δεύτερη αφορά την προσπάθεια της Bonatti – J&P Avax να βγάλει σε άδεια άνευ αποδοχών ή να κάνουν χρήση της άδειας του 2016 οι εργαζόμενοι για τον αγωγό TAP καθώς ενόψει Χριστουγέννων η εταιρεία ανακοίνωσε το κλείσιμο του έργου. Παρά το γεγονός ότι ο ΣΕΚΑ κάλεσε τον TAP να ξεκαθαρίσει τη θέση του απέναντι σε αυτές τις πρακτικές καμία απάντηση δεν έχει ακόμη δοθεί.

Τα ανωτέρω τρία μόνο περιστατικά έως σήμερα αποδεικνύουν τη μη συμμόρφωση με τις Αρχές της ΕΤΑΑ σε σχέση με τα εργασιακά για τον ΤΑΡ, και ενώ το έργο είναι μόνο στην αρχή. Και φυσικά δεν τηρείται ο μηχανισμός παραπόνων ο οποίος θα όφειλε να διασφαλίζει τη διευθέτηση των ανωτέρω εσωτερικά, χωρίς επίσημη καταγγελία του ΣΕΚΑ εναντίον της Κοινοπραξίας.

2. Προδιαγραφή Απόδοσης: «Πρόσβαση στη γη, ακούσια μετακίνηση και ανταποδοτικά» (PR 5)

Σύμφωνα με την Πολιτική της ETAA η οικονομική ζημία των τοπικών κοινωνιών αφορά σε απώλεια περιουσιακών στοιχείων ή πόρων ή / και η απώλεια της πρόσβασης σε περιουσιακά στοιχεία ή πόρους που οδηγεί σε απώλεια των πηγών εισοδήματος ή των μέσων βιοπορισμού, ως αποτέλεσμα της απόκτησης γης ή / και τους περιορισμούς στη χρήση γης σχετίζονται με το έργο. Σύμφωνα με την Προδιαγραφή αυτή στόχος είναι η αποφυγή ή ελαχιστοποίηση της οικονομικής ζημίας των ιδιοκτητών με τη διερεύνηση εναλλακτικών σχεδίων κατασκευής του έργου, η μείωση των δυσμενών κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων από την απόκτηση γης ή από τους περιορισμούς σχετικά με τη χρήση επηρεαζόμενων προσώπων και την πρόσβαση στους πόρους τους και τη γη μέσω: (i) της παροχής αποζημίωσης για την απώλεια των περιουσιακών στοιχείων στο κόστος αντικατάστασης και (ii) τη διασφάλιση ότι οι δραστηριότητες μετεγκατάστασης υλοποιούνται με κατάλληλη δημοσιοποίηση των πληροφοριών, τη διαβούλευση και τη συνειδητή συμμετοχή των επηρεαζόμενων σε όλα τα επίπεδα, η αποκατάσταση ή, όπου είναι δυνατόν, η βελτίωση των μέσων διαβίωσης και του βιοτικού επιπέδου των επηρεαζόμενων.

Οι κάτοχοι του έργου πρέπει να αποκτήσουν δικαιώματα πρόσβασης στη γη μέσω διαπραγμάτευσης, ακόμη και αν έχουν τα νομικά μέσα για να αποκτήσουν πρόσβαση στη γη, χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη, αναφέρει η Πολιτική της ΕΤΑΑ. Η διαπραγμάτευση μπορεί να επιτευχθεί με την παροχή εύλογης και προσήκουσας αποζημίωσης και άλλα κίνητρα ή οφέλη σε άτομα ή κοινότητες που θα επηρεαστούν από την κατασκευή καθώς και από τη μείωση των κινδύνων που σχετίζονται με την ελλιπή  πληροφόρηση λόγω της διαπραγματευτικής τους ισχύος.

Ο κάτοχος του έργου θα πρέπει να εξετάσει εφικτά εναλλακτικά σχέδια κατασκευής του έργου για την αποφυγή ή τουλάχιστον ελαχιστοποίηση της φυσικής ή / και οικονομικής ζημίας, ενώ θα πρέπει να εξασφαλίσει ανταποδοτικά περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη.

Από τα πρώτα στάδια ο κάτοχος του έργου (ΤΑΡ στην περίπτωση αυτή) θα πρέπει να έχει λίστα των επηρεαζόμενων συμπεριλαμβανομένων και των κοινοτήτων υποδοχής του έργου. Αυτό θα διευκολύνει την έγκαιρη και συνειδητή συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που σχετίζονται με τη διαδικασία της πρόσβασης στη γη και την οικονομικής τους αποζημίωσης. Όπως αναφέρει η παρούσα Προδιαγραφή, τα  άτομα που έχουν επηρεαστεί θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στις νομικές διαδικασίες,  τη διαπραγμάτευση των πακέτων αποζημίωσης, τη βοήθεια επανεγκατάστασης, την καταλληλόλητα των προτεινόμενων τόπων επανεγκατάστασης και το χρονοδιάγραμμα. Οι διαβουλεύσεις οφείλουν να συνεχίζονται κατά τη διάρκεια του ορισμού, παρακολούθησης και αξιολόγησης της καταβολής αποζημίωσης και μετεγκατάστασης, ώστε να επιτευχθεί αποτελέσματα που να συνάδει με τους στόχους της Πολιτικής ΕΤΑΑ. Ο κάτοχος του έργου είναι υποχρεωμένος να προσφέρει πλήρεις αποζημιώσεις και κάθε άλλη βοήθεια που μπορεί να σχετίζεται με τη γη, τους πόρους, τους μισθούς ή / και επιχειρηματικές δραστηριότητες με στόχο να αποκατασταθεί και να βελτιωθεί το βιοτικό επίπεδο των τοπικών κοινωνιών. Κάθε είδους αποζημίωσης θα πρέπει να τηρεί τα πρότυπα της διαφάνειας και να παρέχεται πριν την πρόσβαση στη γη ενώ ο κάτοχος του έργου θα πρέπει να δώσει την ευκαιρία στους επηρεαζόμενους και τις κοινότητες να αντλήσουν τα κατάλληλα αναπτυξιακά οφέλη από το έργο.

Σύμφωνα με τα έως σήμερα δεδομένα φαίνεται ότι ο ΤΑΡ δεν έχει ενημέρωση επί αυτών διαδικασιών. Χωρίς σαφείς λίστες επηρεαζόμενων, τους οποίους όφειλαν να γνωρίζουν έναν προς έναν αν ήθελαν να είναι σοβαροί, με 4 προσφυγές στο ΣΤΕ για απαίτηση αλλαγής όδευσης λόγω της διέλευσης του αγωγού από εκτάσεις υψηλής παραγωγικότητας και για απουσίας διαβούλευσης με τις τοπικές κοινωνίες δεν έχει τηρηθεί η Προδιαγραφή. Αντίστοιχα, καμία διαπραγμάτευση δεν έχει πραγματοποιηθεί για αποζημιώσεις καθώς ο ΤΑΡ εξέδωσε τις τιμές που αποζημιώνει ως τελικές δηλώνοντας μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις ότι η εναλλακτική είναι η υποχρεωτική απαλλοτρίωση. Αντίστοιχα μεγάλο τμήμα των αγροτών των περιοχών όδευσης δεν έχουν αποδεχτεί τις αποζημιώσεις αυτές καθώς όπως λένε δεν καλύπτουν τη μακροπρόθεσμη ζημία του εισοδήματός τους ενώ αντίστοιχα καμία διαβούλευση σε σχέση με τα ανταποδοτικά δεν έχει πραγματοποιηθεί ως όφειλε η Κοινοπραξία. Αντιθέτως κυκλοφορούν λίστες ανταποδοτικών δεξιά και αριστερά σε Περιφέρειες και Δήμους χωρίς την απαραίτητη διαφάνεια και χωρίς την απαραίτητη δημοσιοποίηση, που έχουν διχάσει (επί τούτου προφανώς) τον κόσμο και ενώ ο αγωγός τοποθετείται όταν ένα από τα βασικά και ουσιώδη της Πολιτικής ΕΤΑΑ δεν πληρούται. Δηλαδή η εκ των προτέρων αποζημίωση των επηρεαζόμενων σε κάθε επίπεδο. Η Κοινοπραξία τέλος είναι υποχρεωμένη βάσει της Πολιτικής ΕΤΑΑ να εξετάσει εναλλακτική όδευση όπου ζημιώνονται οι τοπικές κοινωνίες και να δώσει την ευκαιρία στους επηρεαζόμενους και τις κοινότητες να αντλήσουν τα κατάλληλα αναπτυξιακά οφέλη από το έργο. Και να σημειωθεί εδώ ότι η Κοινοπραξία δεν χαρίζει 32 εκ. Είναι υποχρεωμένη βάσει της ΕΤΑΑ να παρέχει έργα στις τοπικές κοινωνίες για τη βελτίωση των μέσων διαβίωσης και του βιοτικού επιπέδου των επηρεαζόμενων. Τα 32 εκατομμύρια αυτά θα πρέπει άμεσα να μπουν σε διαβούλευση και να αποφασιστούν γιατί αν οι τοπικές κοινωνίες επιτρέψουν τη διέλευση του αγωγού  οι… επενδύσεις αυτές είναι αμφίβολες. Σε κάθε περίπτωση θα έπρεπε ήδη να έχουν ΣΥΝαποφασιστεί με τις τοπικές κοινωνίες και ήδη να υλοποιούνται όπως ορίζει η Πολιτική ΕΤΑΑ.